» دو (متعه )ای که عمر حرام کرد چیست و چهفرقی با هم دارند؟

» دو متعه‏اى که عمر به خطاب تحریم کرد عبارتند از متعة الحج و متعة النکاح
      معناى متعه‏ى حج و متعه‏ى نکاح.
      کلمه‏ى «متعه» به معناى لذت بردن و سود بردن است، (مجمع البحرین و صحاح اللغة). متعة الحج به معناى لذت بردن خاصى است که در حج است و متعة النکاح به معناى لذت بردن خاصى است که در نکاح است. متعة النکاح را «متعة النساء» هم مى‏گویند.
      توضیح متعه‏ى حج
       کسانى که دور از مکه هستند مانند مردم ایران، وقتى که به حج مى‏روند وظیفه‏شان این است که اول چند عمل انجام مى‏دهند و پس از انجام آن عمل آزاد مى‏شوند و پس از آنکه هشتم ذى حجه رسید دوباره اعمال دیگرى دارند و آنها را انجام مى‏دهند. در بین این دو نوع اعمال، این حاجى‏ها که از راههاى دور آمده‏اند، مى‏توانند هر کار لذتبخشى را انجام دهند. این لذّتى را که در بین عمره و حج مى‏برند، متعة الحج مى‏نامند.
      اعمال عمره تمتّع به این صورت است:
       1. احرام در یکى از میقاتها
       2. طواف خانه خدا
       3. دو رکعت نماز طواف
       4. سعى بین صفا و مروه
       5. تقصیر،(تحریر الوسیله، ج 1، ص 405، جواهر 18، ص 3).
      وقتى که این اعمال را انجام دادى، از احرام خارج مى‏شوى و حالا مى‏توانى هر گونه لذتى خواستى ببرى. پس از انجام این اعمال همه‏ى چیزهایى که با احرام حرام شده بود، حلال مى‏شود.
      اگر ده روز مانده به اول ذى حجه به مکه رسیدى و این چند عمل را در مدت یکى دو ساعت انجام دادى، پس از آن باید صبر کنى تا هشتم ذى حجه برسد و از آن روز تا هشتم ذى حجه آزاد هستى و مانند خود مردم مکه هستى. مى‏توانى زن بگیرى، اگر زن دارى مى‏توانى لذتهاى جنسى ببرى و امثال اینگونه لذتها. وقتى که هشتم ذى حجه رسید دوباره احرام مى‏بندى و اعمال حج تمتع را شروع مى‏کنى. عمر بن خطاب این آزادى را تحریم کرد و گفت: کسى حق ندارد بین عمره و حج آزاد شود و لذتهاى جنسى و مانند آن ببرد بلکه باید از اول تا آخر محرم بماند و در پایان اعمال حج، آزاد شود. ولى از دیدگاه مکتب اهلبیت، حاجى‏هایى که از راههاى دور مى‏آیند، بین این دو مُحِل مى‏شوند. یعنى از احرام خارج مى‏شوند و آنچه با احرام حرام شده بود، حلال مى‏شود.
      توضیح متعه‏ى نساء
      متعة النساء یا متعة النکاح این است که اگر زنى شوهر نداشته باشد بخواهد با مردى بطور موقّت ازدواج کند، این زن مى‏تواند با آن مرد ازدواج کند و یا اگر مردى بخواهد با زنى بطور موقت ازدواج کند و آن زن شوهر نداشته باشد، این مرد مى‏تواند با آن زن ازدواج کند و وقتى که آن مدت تمام شد ازدواج پایان مى‏پذیرد و دیگر به یکدیگر مَحرم نیستند. حتى انسان مى‏تواند با اهل کتاب هم اینگونه ازدواج بکند. از دیدگاه اسلام مرد و زن در این امر آزادند. عمر بن خطاب این آزادى را هم تحریم کرد و گفت هیچ زن و مردى حق ندارند به این صورت ازدواج کنند. از نظر مکتب اهلبیت اینگونه ازدواج صحیح و هیچ اشکالى ندارد و آن زن موقتا زن این مرد است و این مرد موقتا شوهر آن زن است و اگر در این مدت آن زن حامله شد، بچه، حلال‏زاده و بچه همین مرد و زن است.
      در زمان رسول خدا متعه‏ى نساء حلال بوده و اشکالى نداشت و تحریم عمر بر خلاف سنت رسول خدا بود.
      روایات اهل سنت درباره‏ى متعه‏ى نساء و متعه‏ى حج
      از عمر بن خطاب روایت شده که گفت: «متعتان کانتا على عهد رسول الله و أنا انهى عنهما و اعاقب علیهما: متعة الحج و متعة النساء؛ در زمان پیامبر، دو متعه وجود داشت و من از آن دو متعه نهى مى‏کنم و هر کس را که به آن دو متعه مرتکب شود، کیفر مى‏دهم: متعه‏ى حج و متعه‏ى نساء»، (الغدیر، ج 6، عربى، ص 298، ح 2 به نقل از منابع اهل سنّت).
      همچنین عمر گفت: «ثلاث کنّ على عهد رسول الله و أنا محرمهنّ و معاقب علیهنّ: «متعة الحج» و «متعة النساء» و «حىّ على خیر العمل» فى الاذان؛ سه چیز در زمان پیامبر وجود داشت و من حرام کننده‏ى آنها و کیفردهنده آنها هستم: متعه‏ى حج، متعه‏ى نساء و حى على خیر العمل گفتن در اذان نماز»، (همان، ص 301 به نقل از منابع اهل سنت).
      محمد بن عبدالله بن حارث بن نوفل بن عبدالمطلب مى‏گوید: در آن سال که معاویه به حجّ آمده بود، نزد سعد بن ابى وقّاص و ضحاک بودم. آن دو درباره‏ى متعه‏ى حج با هم گفتگو مى‏کردند. ضحاک گفت: جز آنکس که جاهل به دستور خداست، دست به متعه‏ى حج نمى‏زند.
      سعد بن ابى وقاص به ضحّاک گفت: برادرم! بد گفتى.
      ضحاک گفت: بد نگفتم زیرا که عمر بن خطاب از متعه‏ى حج نهى کرده است.
      سعد گفت: پیامبر به این عمل دست زد و ما هم به همراه او چنین عمل کردیم، (الموطّأ، مالک بن انس، ص 233، ح 60، چاپ دار الکتاب العربى، کتاب الحج، سنن نسائى، ج 5 ـ 6، بشرح سیوطى، ص 152، چاپ اول).
      در سنن ابن ماجه آمده است: عمر گفت: من مى‏دانم که پیامبر و اصحاب آن حضرت به متعه‏ى حج دست مى‏زدند و لکن من خوشم نمى‏آید که حاجى‏ها در حالى که با همسران خود ارتباط پیدا کرده، غسل جنابت کرده‏اند و قطرات آب از سرشان مى‏ریزد، به عبادت خدا مشغول باشند، (سنن ابن ماجه، ج 2، ص 992، ح 2979، سنن نسائى، ج 5 ـ 6، ص 153).
      این روایات مى‏رساند که متعه‏ى حج و متعه نساء در عصر پیامبر آزاد بود و پیامبر و یارانش در ایام حج از این عمل استفاده مى‏کردند و هم در غیر ایام حج از این عمل استفاده مى‏کردند. تحریم این دو کامیابى، بر خلاف سنت پیامبر و یارانش است. مسلمانان حق ندارند بر خلاف دستور خدا و پیامبر خدا عمل کنند.
       در صحیح مسلم آمده است: ابن عباس ما را به متعه‏ى حج فرمان مى‏داد و ابن زبیر از متعه‏ى حج نهى مى‏کرد، (صحیح مسلم بشرح نووى، ج 7ـ8، جزء 8، باب متعه‏ى حج، ص 401، ح 2939).
       در سنن نسائى آمده است: ابن عباس گفت: از عمر بن خطاب شنیدم که مى‏گوید: سوگند به خدا من شما را از متعه‏ى حج نهى مى‏کنم و مى‏دانم که متعه‏ى حج در قرآن آمده و پیامبر اسلام، آن را پیاده کرده است، (سنن نسائى، ج 5ـ6، ص 153).
      در سنن ترمذى آمده است: عمر بن خطاب از متعه‏ى حج نهى کرد، (سنن ترمذى، ج 3، ص 184، ح 823). در حدیث دیگرى از همین سنن آمده است: عبدالله بن عمر گفت: متعة حج حلال است. مرد شامى گفت: پدر تو که آن را تحریم کرده است. عبدالله گفت: پدرم از آن نهى کرده و پیامبر به آن عمل کرده است. حالا تو مى‏گویى من چه کنم؟! نهى پدرم را عملى کنم یا سنت پیامبر را پیاده کنم. من سنّت پیامبر را مى‏گیرم، (همان، ح 824).
      در صحیح مسلم آمده است: قیس به نقل از عبدالله مى‏گوید: به همراه پیامبر در حال جنگ بودیم و زن به همراه نداشتیم. به پیامبر پیشنهاد دادیم که خود را اخته کنیم. پیامبر ما را از این عمل نهى کرد و اجازه داد موقتا با زنها ازدواج کنیم، (صحیح مسلم بشرح نووى، ج 9 ـ 10، جزء 9، کتاب النکاح، ص 182، ح 3396 ـ 11/1).
      ابى نصره مى‏گوید: نزد جابر بن عبدالله انصارى بودم. یک نفر آمد و گفت: ابن عباس و ابن زبیر در متعه‏ى حج و متعه‏ى نساء با هم اختلاف کرده‏اند. جابر گفت: ما در زمان پیامبر از هر دو متعة بهره‏مند مى‏شدیم، سپس عمر از هر دو نهى کرد، (همان، حدیث 3403 ـ 17/8).
       براى آگاهى بیشتر از این مسأله مورد اختلاف بین شیعه و سنى به کتاب «الغدیر» نوشته علامه امینى مراجعه کنید. جلد ششم الغدیر درباره‏ى این مسأله بطور کامل بحث کرده است، الغدیر ترجمه فارسى هم دارد .