بررسی سند روایت:
اسماعیل بن موسی السدی
411 إسماعیل بن موسى الفزاری عن مالک وعدة وعنه أبو داود والترمذی وابن ماجة وابن خزیمة والساجی صدوق شیعی توفی 245 د ت ق.
اسماعیل بن موسى، بسیار راستگو و شیعه بود.
الذهبی الشافعی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفاى 748 هـ)، الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة، ج1، ص250، تحقیق محمد عوامة، ناشر: دار القبلة للثقافة الإسلامیة، مؤسسة علو - جدة، الطبعة: الأولى، 1413هـ - 1992م.
به این نکته باید توجه داشت که در ملاک صحت روایت راستگو بودن راوى است و مذهب او هیچ دخالتى در این قضیه ندارد؛ چنانه دهها نفر از روات بخارى و مسلم از بزرگان شیعه هستند؛ مثل أبان بن تغلب و ... .
محمد بن عمر الرومی
ابن حبان بستى شافعى در کتاب الثقات، ج9، ص71، شماره 15241 نام او را در زمره راویان ثقه آورده است.
برخى مثل ابن حجر تلاش کردهاند که او را تضعیف کنند و گفتهاند که «لین الحدیث» بوده؛ ولى مشخص است که سبب تضعیف او فقط نقل همین روایت است و دلیل دیگرى ندارد. به هر حال توثیق ابن حبان بستى شافعى براى اثبات وثاقت او کفایت مىکند.
البته همین روایت در دیگر کتابها که در ادامه خواهد آمد، از طریق افراد موثق دیگر از شریک بن عبد الله (راوى بعدی) نقل شده است؛ بنابراین حتى اگر وثاقت او در این طبقه ثابت نشود، بازهم ضررى به صحت روایت نخواهد زد؛ چرا که در همین طبقه راوى موثقى دیگرى هست که در سند بعدى خواهد آمد.
ضمن این که تصحیح خود طبرى بهترین دلیل بر وثاقت این راوى است.
سوید بن غفلة:
2197 سوید بن غفلة أبو أمیة الجعفی ولد عام الفیل وقدم المدینة حین دفنوا النبی صلى الله علیه وسلم سمع أبا بکر وعدة وعنه سلمة بن کهیل وعبدة بن أبی لبابة ثقة إمام زاهد قوام توفی 81 ع.
سوید بن غفله در سال عام الفیل به دنیا آمد، زمانى وارد مدینه شدکه رسول خدا را دفن کرده بودند، از ابوبکر و عدهاى یگر روایت نقل کرده است، او ثقه، پیشواى زاهد و ثابت قدم بود.
الکاشف ج1، ص473
سایر راویان حدیث، همان راویان روایت ابوطاهر سلفی است که پیش از این بررسى و وثاقت آنها ثابت شد. در نتیجه همان طور که طبرى گفته است، سند روایت «صحیح» و یا دست کم «حسن» است.
أبونعیم إصفهانی
أبونعیم اصفهانى در کتاب معرفة الصحابه، این روایت را با این سند نقل کرده است:
(331)- [347] حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ خَلادٍ وَفَارُوقٌ الْخَطَّابِیُّ، قَالا: حَدَّثَنَا أَبُو مُسْلِمٍ الْکَشِّیُّ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ الرُّومِیِّ، حَدَّثَنَا شَرِیکٌ، عَنْ سَلَمَةَ بْنِ کُهَیْلٍ، عَنِ الصُّنَابِحِیِّ، عَنْ عَلِیٍّ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أَنَا مَدِینَةُ الْعِلْمِ وَعَلِیٌّ بَابُهَا.
الأصبهانی، ابو نعیم أحمد بن عبد الله (متوفاى430هـ)، معرفة الصحابة، ج1، ص106، باب: مَعْرِفَةُ إِعْلامِ النَّبِیِّ (ص) إِیَّاهُ أَنَّهُ مَقْتُولٌ، المحقق: مسعد السعدنی، ناشر: دار الکتب العلمیة ـ بیروت، الطبعة: الأولى، 2002م.
بررسی سند روایت:
أحمد بن یوسف بن أحمد بن خلاد بن منصور بن أحمد بن خلاد
50 ابن خلاد. الشیخ الصدوق المحدث مسند العراق أبو بکر أحمد بن یوسف ابن خلاد بن منصور النصیبی ثم البغدادی العطار.
استاد بسیار راستگو، ناقل حدیث، مسند العراق (کسى که در عراق همه به او سند مىدادند و از او روایت نقل مىکردند).
الذهبی الشافعی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفاى 748 هـ)، سیر أعلام النبلاء، ج16، ص69، تحقیق: شعیب الأرناؤوط , محمد نعیم العرقسوسی، ناشر: مؤسسة الرسالة - بیروت، الطبعة: التاسعة، 1413هـ.
فاروق بن عبد الکبیر بن عمر
99 فاروق. ابن عبد الکبیر بن عمر المحدث المعمر مسند البصرة أبو حفص الخطابی البصری... حدث عنه... وأبو نعیم الحافظ واخرون وما به باس.
فاروق بن عبد الکبیر، مسند بصرة، ابونعیم و دیگران از او روایت نقل کردهاند، اشکالى در او نیست.
سیر أعلام النبلاء ج16، ص140
إبراهیم بن عبد الله بن مسلم بن ماعز بن المهاجر
الکجی. الشیخ الإمام الحافظ المعمر شیخ العصر أبو مسلم إبراهیم بن عبدالله بن مسلم بن ماعز بن مهاجر البصری الکجی صاحب السنن
ولد سنة نیف وتسعین ومئة وثقة الدارقطنی وغیره وکان سریا نبیلا متمولا عالما بالحدیث وطرقه عالی الإسناد.
ابراهیم کجى، شیخ، امام و حافظ (کسى که بیش از یک صد هزار روایت حفظ بوده) بود، عمرش طولانى و استاد زمان خود بود. دار قطنى و دیگران او را توثیق کردهاند، بزرگ قوم، شریف و بزرگوار، سرمایهدار، آگاه به علم حدیث و طرق روایت او با سندهاى کوتاه بود.
سیر أعلام النبلاء ج13، ص423
بقیه سند، همان راویان روایت ابوطاهر سلفى است که پیش از این وثاقت آنها ثابت شده بود و در نتیجه این روایت نیز همانند روایت طبرى معتبر است.
احمد بن حنبل:
احمد بن حنبل در فضائل الصحابه مىنویسد:
(936)- [1081] حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ، قَالَ: نا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الرُّومِیُّ، قَالَ: نا شَرِیکٌ، عَنْ سَلَمَةَ بْنِ کُهَیْلٍ، عَنِ الصُّنَابِحِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): " أَنَا دَارُ الْحِکْمَةِ، وَعَلِیٌّ بَابُهَا "
الشیبانی، ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى241هـ)، فضائل الصحابة، ج2، ص634، تحقیق د. وصی الله محمد عباس، ناشر: مؤسسة الرسالة - بیروت، الطبعة: الأولى، 1403هـ – 1983م.
تمام راویان این سند، پیش از این بررسى و وثاقت آنها را ثابت شد.
ابو بکر القطیعى نیز همین روایت را با همین سند نقل کرده است:
(209)- [1: 333] حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْکَجِّیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الرُّومِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا شَرِیکٌ، عَنْ سَلَمَةَ بْنِ کُهَیْلٍ، عَنِ الصُّنَابِحِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلامُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): "أَنَا دَارُ الْحِکْمَةِ وَعَلِیُّ بَابُهَا "
القطیعی، أحمد بن جعفر بن حمدان بن مالک بن شبیب البغدادی (متوفاى368هـ)، جزء الألف دینار، ص54، ح207، تحقیق: بدر عبد الله البدر، ناشر: دار النفائس ـ الکویت، الطبعة: الأولى